Havalı süspansiyon, ticari amaçla üretilen araçlarda on yıldan biraz daha uzun bir süredir standart sistem olarak kullanılıyor. Bugün, motosiklet ve arazi araçlarından, özel yapım ve yüksek performanslı arabalara kadar her araçta havalı süspansiyon bulunuyor.
Bu makalede Autodata ekibi, havalı süspansiyonun temel prensiplerini ele alıyor ve kullanılan parçaların zaman içinde nasıl geliştiğini inceliyor.
Bu sistemler, günümüzde geleneksek amortisörlerin ve havalı yayların yerini almış bulunuyor. Esas itibariyle havalı yaylar, sertleştirilmiş kauçuktan ve geleneksel bir yayı taklit edecek şekilde şişirilmiş plastik yastıklardan oluşmaktadır. Yerleşik bir hava kompresörü, sensörler ve elektronik aksam ile kombine edildiğinde bu sistemler, geleneksel mekanik sistemlerin aksine, yük ve yön değişikliklerine hızlı bir şekilde adapte olabilmektedir.
Son yıllarda kaydedilen büyük teknolojik gelişmeler sayesinde havalı süspansiyon sistemleri artık eskisi gibi ağır, yavaş ve tutarsız değil.
Geçmişte sadece kamyon ve tırlarda kullanılırken daha sonra kullanımı binek otomobillere kadar yaygınlaşan bu sistemler, gelişmiş elektronik parçalar sayesinde hızlı ve hassas bir teknolojiye sahip olacak şekilde gelişim göstermiştir.
Havalı süspansiyon sistemlerinde kullanılan hava yastığı türleri ve bunların işlevleri nelerdir?
Havalı süspansiyon sistemlerinin altında yatan fikir oldukça basittir: geleneksel bir süspansiyon sistemindeki mekanik yayların yerine basınçlı hava yastıkları kullanılmaktadır.
Bir hava kompresörü, yastık üzerindeki bir valf aracılığıyla hava yastıklarını doğru yükseklik ve basınca gelecek şekilde şişirmektedir. Geleneksel olarak bu kompresör harici olarak yerleştirilirken, günümüzde üreticiler modern araçlarda yerleşik bir ünite kullanmayı tercih etmektedir.
Bu sistem için kullanılan elektronik parçalar son yıllarda önemli ölçüde gelişme göstermiştir ve bu sayede, hava yastıklarının basınç ve yükseklik ayarları son derece hassas bir şekilde yapılabilmektedir. Bunlar, yollardaki moloz ve kumdan kaynaklanan aşınmaya karşı dirençli ve yüksek seviyede yapısal bütünlüğe ve hava geçirmez bir yapıya sahip olan kauçuk-poliüretan bileşiminden üretilmektedir.
Herhangi bir otomotiv teknik eğitim programında, günümüzde kullanılan havalı süspansiyon yastıklarının başlıca üç türünün ayrıntıları da öğretilmektedir. Bunlar:
• Çift kıvrımlı yastık, adından da anlaşılacağı üzere, kum saati şeklindedir. Bu tasarım, hava yastığının daha fazla yanal esnekliğe sahip olmasını sağlamaktadır.
• Konik kovan tasarımı daha dar boşluklara sığabilmekte ve sürüş yüksekliği açısından daha fazla ayarlama imkanı sunmaktadır.
• Silindir kovan tipi çok özel uygulamalarda kullanılmaktadır. Bu tasarım ile konik kovan versiyonu arasındaki tek fark, sürüş yüksekliği ve yay kontrolüdür. Bu ikisinden hangisinin daha iyi olduğu, tamamen belirli bir aracın gereksinimlerine bağlıdır.
Bu sistemlerin diğer parçaları nelerdir?
Bir havalı süspansiyon sisteminde, hava yastıklarının yanı sıra, otomotiv teknik eğitimimiz kapsamında detaylı olarak ele alınan şu temel parçalar da yer almaktadır:
Solenoidler havalandırma deliğinin açılıp kapanması için komut verir ve her yastıktaki hava miktarını etkin bir şekilde kontrol eder. Ancak, solenoidler sadece elektronik olarak kontrol edilen modern havalı süspansiyon sistemlerinde görülmektedir.
Valfler havalı süspansiyon sistemindeki kapılardır. Basınçlı hava akışını izole eder ve yönlendirirler.
Borular genellikle hava yastıklarıyla aynı kauçuk ve poliüretan bileşiminden üretilir ve basınçlı havayı yastıklara iletir. Bunlar ayrıca özel yapım çelik borular şeklinde de olabilir.
Modern havalı süspansiyon sistemlerinde ayrıca, basınçlı havayı yastıklara aktaran elektrikli bir pompa olan yerleşik bir kompresör de bulunmaktadır. Kompresör genellikle aracın ya şasisine ya da bagaj bölmesine monte edilmektedir.
İşlevi, dışarıdan çektiği havayı sıkıştırarak hava yastıklarına yönlendirmektir.
Bu süreçte, kapalı bir sistem içindeki nemli hava bazı sorunlara yol açabilir; bu yüzden bir kompresör sisteminde havayı hava yastıklarına pompalamadan önce nemi mümkün olduğunca fazla miktarda absorbe eden bir kurutucu da bulunmaktadır.
Otomotiv sistemlerinin giderek daha da karmaşık bir hal almasıyla birlikte, tamirhanelerin kapsamlı teknik bilgilere erişim imkanına sahip olması büyük önem arz etmektedir. Autodata’nın tamirhane uygulaması, 142 üreticiye ait 34.000 modelle ilgili olarak, bakım planları, kablo tesisat şemaları, motor bölmesi yerleşimi ve daha fazlasını içeren teknik bilgiler sunmaktadır. Daha fazla bilgi edinmek veya Autodata’yı hemen denemek için, lütfen www.autodata-group.com adresini ziyaret edin.