Katalitik konvertörlerin nasıl çalıştığını ve bu inanılmaz faydalı ve çığır açan parçadaki arızaların nasıl tespit edileceğini ve onarılacağını bilmek, otomobil tamircilerinin mutlaka sahip olması gereken bir beceridir. Ekibimiz bu ay, katalitik konvertörün işleyişi, kullanım ömrü ve bu parça konusunda en sık karşılaşılan arızalarla ilgili derinlemesine bir inceleme sunuyor.
Katalitik konvertörler nasıl çalışır?
Bir katalitik konvertörün temel işlevi, karbonmonoksit ve çeşitli nitrik oksitler gibi zararlı motor emisyonlarını güçlü kimyasal reaksiyonlar vasıtasıyla karbondioksit ve su buharı gibi daha az toksik gazlara dönüştürmektir.
Katalitik konvertörlerde yüksek sıcaklıkta harekete geçen ve kimyasal reaksiyonları hızlandıran katalizörler – platin, paladyum ve rodyum gibi değerli metaller – kullanılır.
Bu katalizörler yüzey alanını artırmak için katalitik konvertörün petek yapısı içerisine kaplanmaktadır. Egzoz gazları temas ettiğinde zararlı gazları parçalayıp daha az toksik hale getirmek için bir kimyasal reaksiyon başlatır.
Her araçta kullanılan katalitik konvertör sayısı, aracın türüne ve egzoz borularının sayısına bağlı olarak farklılık gösterecektir.
Örneğin, üst segment araçlarda zararlı emisyonları en aza indirgemek için art arda iki katalitik konvertör kullanılırken, birden fazla egzoz borusu bulunan araçlarda paralel olarak – her egzoz borusu için bir adet olacak şekilde – birkaç konvertör kullanılmaktadır.
Bununla birlikte, çoğu aracın egzoz sisteminde sadece tek bir katalitik konvertör kullanılmaktadır.
Otomobil tamircileri arızalı bir katalitik konvertörü nasıl tespit ediyor?
Bu parçaların ömrü genellikle 10 sene kadardır – ve araç sahiplerinin çoğu sahip oldukları üniteleri yaşamları süresince tamir ettirmeye ya da yenisiyle değiştirmeye hiç ihtiyaç duymayabilir.
Bununla beraber, katalitik konvertörler; verimsiz hava/yakıt karışımları, arızalı bujiler ve oksijen sensörleri ile hatalı avans ayarı dahil olmak üzere birkaç nedenden ötürü hasar görebilir veya daha az etkili hale gelebilir.
Bu tür durumların çoğunda konvertör üniteleri aşırı ısınır ve iç petek yapısını eriterek bunların işlevsel etkinliğini azaltır.
Katalitik konvertörler ayrıca arızalı contalar, hasarlı supap keçeleri ve aşınmış pistonlardan kaynaklanan antifiriz ve yağ kaçaklarından ötürü tamamen veya kısmen tıkanabilir.
Günümüzde arızalı bir katalitik konvertörle ilgili olarak – daha etkili ve doğru bir teşhis koyabilmek için – dikkat edebileceğiniz birkaç ipucu mevcut bulunuyor.
Hızlanma sorunu
Motorun optimum seviyede çalışması, egzoz gazlarının etkin bir şekilde akmasına bağlıdır. Katalitik konvertördeki tıkanıklıklar egzoz gazlarının akışını sınırlayarak motorun performans göstermesine engel olabilir.
Yüksek yakıt tüketimi
Yüksek yakıt tüketimi kötü hızlanmanın bir yan etkisidir – motor daha fazla hızlanabilmek için pistonlara normalden daha fazla yakıt enjekte ederek kötü yakıt verimliliğine neden olur.
Tıkırtı sesleri
Otomobil tamircileri, belirli bir araç rölantideyken veya hareket halindeyken bozuk bir katalitik konvertörden ötürü bir tıkırtı sesi fark edebilir. Petek yapısında yerinden oynamış haldeki metal parçalar susturucudan doğru motora girip aracın istop etmesine neden olabilir.
Motoru kontrol et lambası yanacaktır
Modern araçların çoğunda katalitik konvertörün verimliliğini takip eden oksijen sensörleri bulunur. Eğer katalitik konvertör hasar görmüşse veya optimum seviyenin altında çalışıyorsa, sensör “motoru kontrol et” lambasını etkin hale getirecektir.
Egzoz gazından gelen çürük yumurta kokusu
Benzinde normalde sülfite dönüşen eser miktarda kükürt bulunur ve bu da yanma süreci sırasında çürük yumurtaya benzer bir koku yayar. Katalitik konvertörler sülfiti kokusuz kükürt dioksite dönüştürerek bu kokuyu gizler. Arızalı üniteler dönüştürme işlemini yapamaz.
Katalitik konvertörlerle ilgili sorunları gidermenin en iyi yöntemi nedir?
Katalitik konvertörlerle ilgili sorunları gidermek için otomobil tamircilerinin takip edebileceği en uygun hareket şekli, eski üniteleri yenileriyle değiştirmektir. Bununla beraber, eğer bir katalitik konvertör fiziki olarak hasar görmediyse, ünitenin temizlenmesi tekrar verimli olmasını sağlayabilir.
Tamirciler ayrıca müşterilerine kataliz sürecinin etkinliğini artıran kurşunsuz yakıtları kullanmalarını tavsiye edebilir.
Katalitik konvertörlerin kullanım şeklinin en iyi hale getirilmesi, iklim değişikline karşı verdiğimiz mücadelede büyük önem arz ediyor.
Modern araçlar söz konusu olduğunda, araçların emisyon standartlarına uymasının sağlanması ve ulaşım sanayinin gezegenimiz üzerinde yaptığı çevresel etkinin asgari seviyeye indirgenmesi konularında katalitik konvertörler önemli bir rol üstleniyor.
Bu bakımdan katalitik konvertörlerde arıza teşhisi ve bunların tamir edilmesi, otomobil tamircilerinin endüstrinin mümkün olduğunca sürdürülebilir bir şekilde işlemesini sağlamak adına kendi üzerilerine düşen vazifeyi yerine getirmek için geliştirebilecekleri bir beceridir.