Jeśli chodzi o rutynową konserwację opon, konsumenci uważają, że z tymi częściami pojazdu poradzą sobie najłatwiej. Jednak sprawdzenie stanu opon jest również ważną i często niedocenianą częścią każdego przeglądu pojazdu.
Dostrzeżenie oznak starzenia się lub uszkodzenia opon może być korzystne zarówno dla klienta jak i warsztatu samochodowego. W tym artykule zespół Autodata omawia czynniki powodujące uszkodzenie i degradację opon oraz wyjaśnia kiedy należy zalecić ich wymianę.
Pęknięcia
Pęknięcia opon mogą być spowodowane kilkoma czynnikami. Promienie ultrafioletowe (UV) lub ekstremalne ciepło powodują rozszerzanie się polimerów w gumie. Po ostygnięciu polimery kurczą się. To powoduje, że z czasem stają się coraz słabsze. W chłodniejszym klimacie okresy ostrego mrozu mogą działać na opony w ten sam sposób.
Jazda po mokrej nawierzchni może również powodować uszkodzenie opon: każda ilość wody dostająca się do wnętrza opony powoduje zużywanie się gumy od wewnątrz. Skutkiem jest gorsze dopasowanie opony do koła i większe ryzyko powstania uszkodzeń spowodowanych tarciem, w wyniku czego tworzą się małe rozdarcia.
Niedopompowane opony w większym stopniu wchodzą w kontakt z drogą, a tym samym bardziej się zużywają. Natomiast na ścianki nadmiernie napompowanych opon wywierany jest większy nacisk, co sprawia, że dziury i nierówne nawierzchnie częściej powodują pęknięcia.
Zazwyczaj drobne pęknięcia bieżnika nie powodują, że pojazd nie przechodzi rocznego przeglądu, ale głębsze pęknięcia stwarzają ryzyko oddzielenia się bieżnika i mogą być niebezpieczne. Pęknięcia na ściance bocznej mogą być oznaką starzenia się opon: guma staje się sztywniejsza i nie jest już w stanie prawidłowo wytrzymać wstrząsów. Może to potencjalnie prowadzić do rozerwania opony.
Miejscowe spłaszczenia opony
Nieużywanie opon może spowodować ich uszkodzenie. Jeżeli samochód stoi przez dłuższy czas w miejscu i opony się nie obracają, stały punktowy nacisk na oponę spowoduje jej spłaszczenie w miejscu, w którym styka się z podłożem.
Tymczasowe miejscowe spłaszczenie opony zwykle ustępuje po 10 do 15 minutach jazdy samochodem, jednak po dłuższym okresie nieużywania pojazdu opony mogą ulec półtrwałemu spłaszczeniu – zwłaszcza, gdy pojazd stoi w miejscu i jego ciężar wywiera nacisk na opony przez miesiąc lub dłużej.
Spłaszczenie może spowodować wibracje, utrudniać kierowanie pojazdem, a nawet doprowadzić do przebicia opony.
Punkty podnoszenia
Większość pojazdów ma cztery punkty podnoszenia. Znajdują się one na wzmocnionych metalowych żebrach po obu stronach samochodu i niektóre z nich zawierają wiele nacięć lub gniazd. Nie wszystkie gniazda są odpowiednie dla wszystkich typów podnośników, a nieprawidłowe podnoszenie pojazdu może spowodować jego uszkodzenie.
Na przykład podnośniki powinny albo wykorzystywać punkty na podwoziu albo ich stopy powinny być po prostu umieszczone na progach podwozia. Moduł na temat opon w aplikacji Autodata zawiera schemat rozmieszczenia punktów podnoszenia oraz szczegółowe informacje dotyczące podnośników zalecanych dla poszczególnych punktów.
Rysunek Jaguara F-Type Coupe 2014 pokazujący punkty dla podnośnika butelkowego, podnośnika podłogowego/wózkowego i podnośnika kolumnowego.
Kod daty produkcji
Czasami, zanim zostaną sprzedane, opony są przechowywane przez dłuższy czas w magazynie. Z powodu degradacji gumy stowarzyszenia przemysłu oponiarskiego zalecają wymianę opon po 7-10 latach – nawet w warunkach niskiego zużycia.
W przypadku przyczep i przyczep kempingowych ten okres jest skrócony do sześciu lat. Opony zapasowe i zastępcze mogą zużywać się jeszcze szybciej, ponieważ oleje dodawane w celu zachowania elastyczności gumy są uwalniane dopiero podczas użytkowania opon.
Dlatego szczególnie ważny jest kod daty produkcji znajdujący się na boku opony. Na oponach wyprodukowanych po roku 2000 będzie znajdował się kod zawierający cztery cyfry w formacie TTRR (tydzień-rok).
Na przykład kod 0412 oznaczałby, że opona została wyprodukowana w czwartym tygodniu roku 2012 (w styczniu), a zatem minął koniec jej okresu eksploatacji.
Moment dokręcania
Zbyt mocne dokręcenie nakrętek lub śrub kół może być równie niebezpieczne, jak ich zbyt słabe dokręcenie. Zbyt duży moment dokręcania może zerwać gwint, a nawet złamać samą śrubę. Nadmierne dokręcenie może również prowadzić do szarpania hamulców, a nawet ich wypaczania, co z kolei dodatkowo obciąża opony.
Trwające cztery lata badanie prowadzone przez Kanadyjskie Stowarzyszenie Dystrybutorów Opon wykazało, że 85% przypadków odpadnięcia kół było spowodowane awarią elementów złącznych, to znaczy nakrętki lub śruby kół poluzowały się najprawdopodobniej z powodu ich zbyt słabego dokręcenia.
Zbyt słabe dokręcenie może być skutkiem użycia klucza udarowego podczas dokręcania elementów złącznych. Z tego powodu stowarzyszenia branżowe zalecają dokręcanie nakrętek lub śrub kół przy pomocy skalibrowanego klucza dynamometrycznego.
Moduł na temat opon aplikacji Autodata zawiera odpowiednie informacje o momentach dokręcania zarówno nakrętek/śrub kół jak i śruby czujnika TPMS.
Systemy monitorujące ciśnienie w oponach (TPMS)
Systemy TPMS stały się obowiązkowe w nowych pojazdach w UE w 2014 r. i są obecnie stosowane w większości pojazdów trafiających do warsztatów samochodowych. W Wielkiej Brytanii wadliwy TPMS oznacza automatyczne niezaliczenie przeglądu technicznego przez pojazdy zarejestrowane po 1 stycznia 2012 r.
Warsztaty samochodowe zwykle mają do czynienia z dwoma rodzajami systemu TPMS:
Opony zapasowe również coraz częściej są wyposażone w czujnik włączający system TPMS. Gdy zauważysz często włączającą się lampkę ostrzegawczą TPMS, upewnij się, że opona w kole zapasowym znajdującym się w bagażniku również została napompowana.
Przejechanie przez dziurę, próg zwalniający lub inną przeszkodę wymuszającą zmniejszenie prędkości na drodze może również aktywować czujniki TPMS: nagła zmiana ciśnienia, gdy koło przejeżdża po przeszkodzie, może spowodować, że czujnik zasygnalizuje przebicie opony.
Aplikacja Autodata zawiera instrukcje dla konkretnego pojazdu, w tym schematy obsługi i resetowania systemu TPMS, a także demontażu i montażu zaworów podczas wymiany opon.
Opony letnie/zimowe
Opony letnie i zimowe wykonane są z różnych składników i posiadają wyraźnie różne bieżniki. Opony letnie mają mniej rowków, są szersze, wykonane z mniej giętkiej gumy i są wyprofilowane pod kątem wysokiej odporności na aquaplaning.
Opony zimowe mają większą liczbę rowków i są nachylone pod kątem, aby zapewnić przyczepność na śniegu i lodzie. Ponadto są wykonane z mieszanki gumy, która pomaga im zachować elastyczność w niskich temperaturach.
Opony całoroczne są generalnie wykonane w taki sposób, żeby osiągnąć kompromis między oponami zimowymi i letnimi. Bieżnik opon całorocznych charakteryzuje się niższym oporem toczenia oraz lepszą efektywnością energetyczną niż bieżnik opon zimowych i jednocześnie lepszymi osiągami na mokrej oraz zaśnieżonej nawierzchni niż bieżnik opon letnich.
Opony zimowe są obowiązkowe w miesiącach zimowych w takich krajach jak Szwecja, Norwegia, Finlandia i kraje bałtyckie. Niemieckie prawo wymaga używania „opon o właściwościach zimowych” podczas jazdy w warunkach zimowych po zaśnieżonych, śliskich lub oblodzonych drogach. W Norwegii, Austrii, Serbii i innych krajach obowiązkowe jest posiadanie w pojeździe łańcuchów śniegowych.
Autodata obserwuje największe wykorzystanie modułu dotyczącego opon późną jesienią i wczesną zimą. Drugi szczyt zainteresowania występuje na wiosnę. Oznacza to, że zapotrzebowanie na dane dotyczące opon jest nadal związane z tymi wymaganiami sezonowymi.
W październiku 2020 r. z aplikacji Autodata dla warsztatów samochodowych kierowano ponad 25 000 zapytań tygodniowo o dane dotyczące opon. Autodata zaleca również zresetowanie systemu TPMS przy zmianie opon letnich na zimowe i odwrotnie.
Jamie Willis, kierownik ds. pomocy technicznej w firmie Autodata, powiedział: „Z powodu zamknięcia różnych gałęzi gospodarki i ograniczonego użytkowania pojazdów klienci mogą nie zdawać sobie sprawy, że ich opony wymagają wymiany, ponieważ wydaje się, że ich stan jest dobry. Mechanicy mogą zalecić wymianę, aby zapobiec potencjalnym problemom spowodowanym przez starzenie lub degradację opon”.
Aplikacja Autodata zawiera kompleksowe dane dotyczące opon, w tym informacje dotyczące ciśnienia, punktów podnoszenia i momentów dokręcania oraz wskazówki na temat systemu TPMS. Willis dodał, że „w ciągu ostatnich 12 miesięcy dodaliśmy 2480 pozycji danych dotyczących opon, oprócz regularnie aktualizowanych modułów dotyczących częstotliwości przeglądów, ustawienia kół, hamulców, systemów sterowania silnikiem, znanych usterek i napraw oraz innych kwestii”.
Autodata to internetowe rozwiązanie techniczne dla warsztatów samochodowych obejmujące 34 000 modeli 142 producentów. Więcej informacji można uzyskać na stronie www.autodata-group.com. Można tam również wypróbować aplikację Autodata.